شرح دعاهای ماه مبارک رمضان/۱۶
خبرگزاری فارس: امام صادق (ع) در فرمایشی نورانی، زیانهای دیدار و همنشینی با بدکاران را گوشزد میکند و نشان میدهد که ارتباط با آنان هیچ ثمری برای انسان ندارد.
حسین محمدی فام در یادداشت خود که در اختیار خبرگزاری فارس قرار داده است، در شرح دعای روز شانزدهم ماه مبارک رمضان مینویسد: مهمترین مسئلهای که در شرح دعای امروز به آن میپردازیم، همراهی و همدلی با خوبان و دوری از همنشینی با بدان است.
اما دعای امروز:
«اَللّهُمَّ وَفِّقْنی فیهِ لِمُوافَقَهِالْأبرارِ، وَ جَنِّبْنی فیهِ مُرافَقَهِالأشرارِ، وَآونی فیهِ برَحمَتِکَ إلى دارِالقَرارِ بإلهیَّتِکَ یا إله العالمینَ: خدایا! توفیقم ده در آن به سازش کردن نیکان و دورم دار در آن از رفاقت بدان و جایم ده در آن با مهرت به سوی خانه آرامش، به خدایی خودت ای معبود جهانیان!»
*نیکوکاران در بهشت پرنعمت خدا خواهند بود
واژهی «ابرار» که در دعای امروز وارد شده است، به معنای «نیکوکاران» از واژههای قرآن است. قرآن درباره ابرار آیات گوناگونی دارد که به برخی از آنها اشاره میکنیم: «اِنَّ الاَبْرارَ لَفی نعیم: به راستی نیکوکاران در بهشت پرنعمت خدا خواهند بود». [سوره مبارکه مطففین، آیه ۲۲]
اِنَّالْاَبْرارَ یَشْرَبونَ مِنْ کَأسٍ کانَ مِزاجُها کافوراً: همانا نیکوکاران از جامی آمیخته به کافور مینوشند». [سوره مبارکه انسان، آیه ۵]
قرآن کریم در سوره مبارکه آلعمران به بیان برخی دعاهای مؤمنین و الیالاباب یعنی صاحبان خرد و اندیشه میپردازد و یکی از خواستههای آنان را چنین معرفی میکند: «وَ تَوَفَّنَا مَعَالْاَبْرار: ما را با نیکان محشور بفرما». [سوره مبارکه آلعمران، آیه ۱۹۳]
واژه «اشرار» به معنای اهل شر یا بدان هم یک بار در قرآن به کار آمده است، آن جا که جهنمیان فریاد برمیدارند که «چه میشود آنهایی را که همیشه از اشرارشان میپنداشتیم، نمیبینیم؟» [سوره مبارکه ص آیه ۶۲]
اما در خیل روایات اسلامی احادیثی یافت میشود که ما را به مجالست با خوبان و نیکان و پرهیز از همنشینی و رفاقت با اشرار ترغیب میکند؛ همان چیزی که در دعای امروز به آن توجه شده است.
رسول خدا (ص) فرمود: «ای پسر مسعود! باید که همنشینان تو ابرار (نیکان) باشند و برادرانت پرهیزگاران و پارسایان». [مکارمالاخلاق، ج ۲، ص ۳۴۸]
حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) نیز در بیانی ساده و نورانی مضمون دعای امروز را بیان فرموده است: «از اشرار و بدان دوری گزینید و با خوبان به مجالست نمایید». [غررالحکم، حدیث ۴۷۴۶]
پیامبر خدا (ص) در حدیثی یکی از علامتهای بردباری را در همنشینی با نیکان اعلام میدارد [تحفالعقول، حدیث ۱۶] و حضرت علی (ع) نیز دیدار نیکوکاران را مایه آبادانی معرفی میکند. [بحارالانوار، ج ۷۷، ص ۱۶]
دوری از بدان هم مورد توجه بزرگان دین بوده است و به آن سفارشها فرمودهاند؛ حضرت امام صادق (ع) در بیانی نورانی چنین فرمود: «هرگاه خواستی از کسی دیدار کنی به دیدن «نیکان» برو و با «بدکاران» دیدار مکن؛ زیرا آنان صخرهای هستند که در آن چشمه آبی نمیجوشد و درختی هستند که برگش سبز نمیشود و زمینی هستند که گیاهی در آن نمیروید». [بحارالانوار، ج ۷۸، ص ۲۰۲]
حضرت در این فرمایش نورانی به طور تمثیلی زیانهای دیدار و همنشینی با بدکاران را گوشزد میکند و نشان میدهد که ارتباط با آنان هیچ ثمرهای را برای انسان ندارد.
اما ارتباط با نیکوکاران مایه خیر و برکت است و امیرالمؤمنین علی (ع) ارتباط با نیکان را بهترین عامل برای جذب انسان به خوبیها و دور شدن از بدیها میداند. [میزان الحکمه، حدیث ۱۰۲۹۷]
ارتباط با بدکاران نه تنها موجب منفعتی برای انسان نیست، بلکه امیرالمؤمنین علی (ع) آن را موجب «بدگمانی به نیکان» میداند. [بحارالانوار، ج ۷۴، ص ۱۹۷] و ناپایدارترین دوستیها را دوستی با بدکاران اعلام میکند. [میزان الحکمه، حدیث ۲۰۶]
اثر همنشینی با افراد مسئلهای غیرقابل انکار است و بر هر انسان دانایی پوشیده نیست که اگر با گروهی نشست و برخاست کند، پس از مدتی برخی ویژگیهای بارز آن گروه را در وجود خود پیدا خواهد کرد و تأثیر آن رفت و آمدها را در حرکات و سکنات خویش خواهد یافت. به همین دلیل است که امام علی (ع) فرمود:
«با نیکوکاران قرین شو تا از آنان باشی و از بدکاران دوری کن تا از زمره آنان جدا باشی». [میزان الحکمه، حدیث ۱۰۳۹۹]