کلمات قصار نهج البلاغه//شماره ۱۲

کلمات قصار نهج البلاغه ۱۲

جناب آقای دکتر محمدی فام
جلسه دوازدهم، مورخ ۹۷/۳/۱۲

شرح جملات قصار نهج‌البلاغه ۱۲

قَالَ عَلَیهِ السّلام: أَعْجَزُ النَّاسِ مَنْ عَجَزَ عَنِ اکْتِسَابِ الاِْخْوَانِ، وَأَعْجَزُ مِنْهُ مَنْ ضَیَّعَ مَنْ ظَفِرَ بِهِ مِنْهُمْ.
عاجزترین مردم کسى است که از یافتن دوستان عاجز باشد و از او عاجزتر کسى است که دوستانى را که به دست آورده از دست بدهد.

قرآن بسیار صریح به اهمیت دوست اشاره می‌کند: «یَا وَیْلَتَى لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِیلًا. لَقَدْ أَضَلَّنِی عَنِ الذِّکْرِ بَعْدَ إِذْ جَاءَنِی وَکَانَ الشَّیْطَانُ لِلْإِنْسَانِ خَذُولًا؛ وای بر من، کاش فلانی را دوست نمی‌گرفتم. رفاقت او مرا از پیروی قرآن پس از آنکه به من رسید محروم ساخت و گمراه گردانید، آری شیطان برای انسان مایه خذلان (و گمراهی) است». (سوره فرقان، آیه ۲۸ و ۲۹)
در روز قیامت یکی از حسرت‌های انسان دوستانش است و از این آیه برداشت می‌شود که یکی از راه‌های شیطان دوست بد است.

حدیث معروفى است از امیر مؤمنان على (علیه السلام) که خطاب به مردم فرمود: «إِنَّکُمْ لَنْ تَسَعُوا النَّاسَ بِأَمْوَالِکُمْ فَسَعُوهُمْ بِطَلاَقَهِ الْوَجْهِ وَحُسْنِ اللِّقَاءِ فَإِنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلى الله علیه و آله) یَقُولُ إِنَّکُمْ لَنْ تَسَعُوا النَّاسَ بِأَمْوَالِکُمْ فَسَعُوهُمْ بِأَخْلاَقِکُمْ؛ (اى مردم) شما نمی‌توانید مردم را با اموال خود راضى نگه دارید، از این رو ایشان را با خوشرویى و رفتار خوب راضى نگه دارید، زیرا من از رسول خدا (صلى الله علیه وآله) شنیدم که مى‌فرمود: شما نمی‌توانید خشنودى مردم را با اموال (محدودتان) به دست آورید بنابراین با اخلاق نیکتان خشنودى آنها را به دست آورید». (بحارالانوار، ج ۶۸، ص ۳۸۴، ح ۲۲)
با توجه به این روایت راه به دست آوردن دوست، اخلاق است.

در حدیث دیگری از امیرالمؤمنان (ع) در غررالحکم مى‌خوانیم: «مَنْ لا صَدیقَ لَهُ لا ذُخْرَ لَهُ؛ کسى که دوست ندارد ذخیره اى ندارد». (غررالحکم، ح ۹۴۶۰)

همچنین امام صادق (ع) مى‌فرماید: «لَقَدْ عَظُمَتْ مَنْزِلَهُ الصَّدِیقِ حَتَّى إِنَّ أَهْلَ النَّارِ یَسْتَغِیثُونَ بِهِ وَیَدْعُونَ بِهِ فِی النَّارِ قَبْلَ الْقَرِیبِ الْحَمِیمِ قَالَ اللَّهُ مُخْبِراً عَنْهُمْ (فَما لَنا مِنْ شافِعِینَ وَلاَ صَدِیق حَمِیم)؛ مقام دوست بسیار برجسته است تا آنجا که دوزخیان نیز با فریاد خود از او ـ پیش از آنکه از نزدیکان کمک بخواهد ـ سخن مى‌گویند همان‌گونه که خداوند در قرآن از آنها چنین خبر داده که مى‌گویند: امروز نه شفاعت‌کننده‌اى داریم نه دوست گرم و پرمحبتى». (بحارالانوار، ج ۷۱، ص ۱۷۶، ح ۱۱)

روایت است از حضرت عیسی (ع) سوال کردند: «یا رُوحَ اللَّهِ مَنْ نُجَالِسُ؟ قَالَ مَنْ یُذَکِّرُکُمُ اللَّهَ رُؤْیَتُهُ وَ یَزِیدُ فِی عِلْمِکُمْ مَنْطِقُهُ وَ یُرَغِّبُکُمْ فِی الْآخِرَهِ عَمَلُه؛ با چه کسی نشست و برخاست کنیم؟ فرمودند: با کسی که دیدنش شما را به یاد خدا می‌اندازد، کسی که وقتی حرف می‌زند بر علم شما بیفزاید، و کسی که عملش شما را ترغیب به آخرت کند».
امام صادق (ع) مىفرماید: «لِکُلِّ شَىْء حِلْیَهٌ وَحِلْیَهُ الرَّجُلِ أوِدّائُهُ؛ هرچیزى زینتى دارد و زینت انسان دوستان اوست». (شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج ۱۸، ص ۱۱۲)

یکی از مهمترین برکات این جلسات این است که مرکز دوستیابی ایمانی است.