به گزارش خبرنگار باشگاه خبری فارس «توانا»،‌ هرساله با فرا رسیدن ماه شعبان المعظم، جان‌ها بوی عطر گل یاس می‌گیرد و آمدن بهار را نوید می‌دهد، بهاری که دیگر خزان نخواهد داشت اما این زمستان سوزان را چگونه باید سپری کرد؟
پروردگار در آیه ۲۰۰ سوره آل عمران قرآن کریم می‌فرماید «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، صبر کنید و ایستادگی ورزید و مرزها را نگهبانی کنید و از خدا پروا نمایید، امید است که رستگار شوید.»
گفت‌وگویی که با حسین محمدی فام انجام شده است، ناظر به برخی از وظایف منتظران حقیقی بقیه‌الله‌الاعظم ارواحنا فداه است:

فارس: در ابتدا کمی از فضائل شب نیمه شعبان بفرمایید؟

این فضایل مقداری در جامعه ما شاید مغفول واقع شده باشد؛ در فرهنگ اسلامی یک نگاه به شب نیمه شعبان وجود دارد و در فرهنگ اجتماعی کنونی نگاهی دیگر است؛ باید تلاش کنیم این دو نگاه را با هم منطبق کنیم؛ نگاه کنونی در فضای جامعه ما به شب نیمه شعبان به عنوان یکی از بزرگ‌ترین اعیاد مذهبی و شب سرور و شادی و شادمانی است که این فضا را در سطح کشور و شهرها مشاهده می‌کنیم اما در فضای روایات و معارف دینی آنچه که در رابطه با شب نیمه شعبان گفته شده فراتر از این مباحث است و می‌توان گفت بالاترین شب بعد از لیالی شریفه قدر، شب نیمه‌شعبان است؛ بنده با ذکر چند روایت به این مبحث می‌پردازم که بدانیم در فرهنگ دینی ما چه نگاهی به شب نیمه شعبان وجود دارد.
در مفاتیح‌الجنان مرحوم شیخ عباس قمی که از معتبرترین محدثین معاصر هستند روایتی را از امام صادق نقل می‌کند که ایشان هم از قول پدر بزرگوارشان امام باقر(ع) می‌فرمایند که از آن حضرت سوال شد در مورد فضیلت شب نیمه‌شعبان و ایشان در جواب فرمودند «بعد از لیله‌القدر با فضیلت‌ترین شب سال، این شب است و خداوند فضل خود را در آن شب به بندگان عطا می‌کند و با منّ و کرمش آنها را می‌آمرزد، پس در تقرب جستن به خدا درآن شب کوشش و تلاش کنید که آن شبی است که خداوند قسم یاد فرموده به ذات مقدس خود که سائل را از درگاه خود دست خالی باز نگرداند».
در کتاب شریف المراقبات نوشته مرحوم آیت‌الله میرزا جواد ملکی تبریزی، استاد عرفان حضرت امام (ره) روایت زیبایی از قول پیامبر اکرم (ص) نقل شده که حضرت می‌فرمایند: شب نیمه شعبان در خواب بودم که جبرئیل بر من نازل شد و گفت «یا محمد چرا خوابیده‌ای» گفتم «مگر امشب چه شبی است» جبرئیل گفت «امشب شب نیمه شعبان است» سپس جبرئیل برای پیامبر از آن شب می گوید «شبی است که درهای آسمان باز می‌شود و درهای رحمت و رضوان، در مغفرت و فضل و در توبه گشوده می‌شود و خداوند به عدد موها و پشم‌های چهارپایان مردم را از آتش جهنم آزاد می‌کند، این اصطلاح در برخی روایات برای کثرت به کار رفته و نشان دهنده رحمت گسترده خداوند در آن شب است» و جبرئیل ادامه می‌دهد «ای محمد کسی که این شب را با گفتن الله‌اکبر و سبحان‌الله و لااله‌الا‌الله و دعا، نماز، قرآن، انجام اعمال مستحبه و استغفار زنده نگه دارد (یعنی آن شب را احیاء داشته باشد با انجام این اعمال) بهشت منزل و استراحتگاه او خواهد بود و گناهان گذشته و آینده‌اش آمرزیده می‌شود».
روایتی دیگری در همین کتاب شریف در فضیلت نمازهای این شب مبارک وارد شده که چند نماز مخصوص و مفصل با صواب‌های لا تُعَدُّ و لا تُحْصی ذکر شده است؛ در انتهای یکی از آن روایت‌ها نبی‌مکرم اسلام(ص) می‌فرمایند «بنابر این کسی در برخاستن برای عبادت در این شب سستی نمی‌کند مگر آدم بدبخت»؛ این روایت نشان دهنده اهمیت عبادت و شب زنده‌داری و انجام اعمال مستحبه در آن شب است.

فارس: در روایات، شب نیمه شعبان به عنوان یکی از لیالی قدر ذکر شده است لطفا از فضیلت احیاء در این شب بگویید؟

بعد از لیالی قدر یکی از شب‌هایی که خیلی به احیاء و شب‌ زنده‌داری تأکید شده، شب نیمه شعبان است؛ امام چهارم(ع) فرمودند «هر کس این شب را احیاء بدارد در روزی که دل‌ها می‌میرند دل او نمی‌میرد»؛ آنچه که مهم بوده این است که تلاش کنیم فضای جشن نیمه‌شعبان را آمیخته کنیم با این فضایی که این روایات به ما می‌دهند یعنی جامعه به این سمت که از این جشن‌ها استفاده شود برای سوق دادن مردم و بالاخص جوانان به فضای عبادت برود چون در سال‌های اخیر مشاهده کردیم که متأسفانه بر اثر برخی غفلت‌ها این جشن‌ها در برخی نقاط، البته بسیار کم‌رنگ، دچار انحرافاتی شد و در برخی نقاط تهران دیدیم به گونه‌ای شادی می‌کنند که گویا برای ولادت یک انسان عادی جشن گرفته‌اند مثل پخش موسیقی‌های آن چنانی و شادمانی به نحو غیردینی؛ در صورتی که همان‌طور که از کلام ائمه طاهرین(ع) برمی‌آید این شب، شب توبه و احیاء است؛ اگر می‌خواهیم جشن‌های نیمه‌شعبان به سمت جشن‌های غیراسلامی نرود باید فضای جامعه را به این سمت سوق دهیم که مردم بدانند شب نیمه‌شعبان اگر شب شادی است، در عین حال شب عبادت، مناجات و توبه هم هست و شبی است که خداوند قسم یاد کرده تا کسی را دست خالی از درب خانه خود بازنگرداند.

فارس: مهمترین اعمال در شب ولادت امام زمان (عج) شامل چه مواردی است؟

شب نیمه شعبان، شب دعا، احیاء، عبادت، مناجات، شب انس و نزدیکی جستن به امام زمان (عج) است؛ یکی از اعمالی که برای این شب علمای ما ذکر فرموده‌اند احساس تقرب و انس با حضرت حجت است و باید خود را به آن حضرت نزدیک کنیم؛ بهترین روش برای نزدیک شدن به امام زمان هم انجام دستورات خود آن حضرت است؛ سوالی که در اینجا مطرح بوده این است که اگر قرار است شادی و عرض ادب به محضر امام زمان نماییم آیا بهتر نیست نظر خود حضرت را هم در رابطه با این شادی بپرسیم؟
در روایتی وجود مبارک امام زمان(عج) فرمودند «اگر شیعیان ما بر عهدی که خداوند از آنها گرفته است ثابت قدم می‌شدند توفیق زیارت ما از آنان سلب نمی‌شد یعنی ما اگر به طرف توبه کردن و انجام اعمال عبادی، انجام واجبات و ترک محرمات بازگردیم، حضرت می‌پسندد و رضایت دارد و از این طریق می‌توانیم به آن بزرگوار نزدیک شویم؛ اگرچه این شادمانی‌های مرسوم هم مثل چراغانی کردن و آذین بستن فضای شهر، پخش شیرینی و شربت، همگی مصداق یفرحون لفرحنا است و اجر معنوی هم دارد، اما بهتر است در کنار آن، انجام دستورات و سفارشات ویژه آن شب را هم ضمیمه کنیم که انشاءالله تأیید مضاعفی بر جشن و شادمانی ما باشد.
مهم‌ترین نکته این است که مناجات و به درگاه خدا رفتن و با او راز و نیاز کردن همیشه و در همه جا و در هر زمان و مکانی مورد عنایت است و تفاوتی که اسلام با بقیه ادیان دارد این است که ارتباط معنوی با خداوند تابع زمان و مکان خاصی نیست و در هر نقطه زمین و در هر زمانی که بخواهید می‌توانید با خداوند مناجات کنید اما اگر بخواهیم عبادت‌مان زیباتر و مورد عنایت بیشتری باشد باید به چند نکته دقت کنیم.اول اینکه پیامبر اکرم(ص) فرمودند «انَّ فی ایّامِ دهرکم نَفخاتْ، علی فَتَعرَضوُ عَنْها؛ در ایام روزگار شما یک عنایات ویژه‌ای در بعضی اوقات می‌شود که خود را در معرض آن نفحه‌های رحمانی قرار دهید»؛ یکی از آن نفخه‌های رحمانی شب نیمه‌شعبان استَ، هر زمانی ما می‌توانیم با خداوند مناجات کنیم اما اگر با شب اول رجب، عرفه، شب قدر و شب نیمه‌شعبان و شب‌هایی که عنایات ویژه‌ای در آن است، مصادف شود، بیشتر مورد رحمت الهی قرار می‌گیریم.
دوم اینکه خداوند فرمود «اگر می‌خواهید به سمت من حرکت کنید، وابتغوا الیه الوسیله یعنی در رفتن به سوی خداوند وسیله‌ای اتخاذ کنید» ؛ وایات ذیل این آیه می‌فرماید«این وسیله، رسول‌اکرم و اهل‌بیت (ع) هستند» یعنی وقتی که می‌خواهید به درگاه خداوند بروید با شفاعت شافعین و به وسیله محبت و معرفت و ولایت اهل‌بیت بروید که خداوند به شما بیشتر نگاه کند و چه شبی بهتر از شب ولادت حضرت حجت (عج) که با توسل به امام زمان (عج) به درگاه خداوند می‌رویم؛ در قسمت‌های انتهایی زیارت جامعه کبیره می‌فرماید «یا ولی‌الله ان بینی و بین‌الله عز و جلََّ ذنوبا لایأتی علیها الّا رضاکم» (ای ولی خدا بین من و خداوند گناهانی است که خداوند تا شما راضی نشوید از آنها درنمی‌گذرد) و این نشان‌دهنده اهمیت توسل است که اگر ما بخواهیم در شب نیمه‌شعبان و یا هر شب دیگر حساب‌مان را در پیشگاه خداوند پاک کنیم باید اول در خانه ولی خدا برویم؛ اگر ولی زمان ما که حضرت حجت(عج)‌ است، از ما راضی باشد در آن صورت است که خداوند ما را می‌آمرزد و این اهمیت توسل به حضرت را می‌رساند.
سوم اینکه قرآن می‌فرماید «و لله الأسماءالحسنی فادعوه بها» (خداوند اسماء نیکویی دارد که به آن نام‌ها خداوند را صدا بزنید)؛ این آیه آموزش می‌دهد که خداوند را چگونه صدا بزنیم و با او مناجات کنیم؛ در تفاسیر ذیل این آیه روایت آورده‌اند که امام صادق(ع) فرمودند «نحنُ ذکرالله» یعنی اسم و ذکر خداوند ما اهل‌بیت (ع) هستیم و وقتی می‌خواهید خداوند را صدا بزنید از طریق ما اهل‌بیت (ع)، این کار را بکنید لذا امام صادق(ع) فرمود «بنا عُبِدَالله وبنا عُزِفَ الله»؛ خداوند به واسطه ما شناخته و عبادت می‌شود؛ در جامعه کبیره می‌گوییم و «ارکان لتوحیده» یعنی اگر کسی می‌خواهد خداوند را به توحید یاد کند، رکن توحید این خانواده هستند؛ اگر ما بتوانیم با توسل به امام زمان (عج) و استعانت از آن بزرگوار، که امام زمان(عج) فرمودند: اِستَعینوا بِنا، از ما کمک بخواهید، از حضرت کمک بخواهیم و او را شفیع قرار دهیم و با توسل به امام زمان به درگاه خداوند برویم قطعا جواب بهتری خواهیم گرفت و درهای رحمت الهی بیشتر به روی ما باز خواهد شد.
نکته دیگری که جا دارد بر آن تأکید شود در ایام نیمه‌‌شعبان بحث دعای کمیل است که اصلاً مخصوص شب نیمه‌شعبان است، و وقتی که کمیل بن زیاد این دعا را از امیرالمؤمنین می‌آموزد حضرت به او می‌فرمایند «این دعای حضرت خضر است و این دعا را در شب نیمه‌شعبان بخوان» سپس شب‌های جمعه را هم به آن افزوده و فرمودند «اگر توانستی هفته‌ای یک بار یا ماهی یک بار و اگر نتوانستی سالی یک بار و حتی اگر نتوانستی در طول عمرت یک بار دعای کمیل را بخوان» لذا امسال شب جمعه و شب نیمه‌شعبان با هم طلاقی پیدا کرده و بیشتر این دعا جلوه‌گری می‌کند.
آیت‌الله قاضی استاد علامه طباطبایی به شاگردان‌شان توصیه می‌فرمودند «شما در دل شب قرآن بخوانید که فاِنّهُ شراب المؤمنین، این شراب و مست کننده مؤمنین است»؛ خداوند در قرآن نیز این دستور را به پیامبر(ص) می‌فرماید.

فارس: اصولاً فضیلت شب‌زنده‌داری در قرآن چگونه ذکر شده است؟

قرآن خطاب به پیغمبر می‌فرماید «قم اللیل الّا قلیلاً» (ای پیغمبر شب را بیدار باش مگر مقدار کمی)؛ از طرف دیگر وقتی صفات متقین و مؤمنین را می‌گوید و می‌فرماید «و بالاسحارِهُم یستغفرون»؛ اینها استغفار می‌کنند اما هنگام سحر؛ مثلاً لقمان به پسرش می‌فرماید «مبادا از خروس عقب بمانی» روایتی در کتاب منتهی‌الامال هم داریم که صدایی که هنگام صبح از حیوان خارج می‌شود ذکر خداست ولی ما زبان حیوانات را نمی‌فهمیم لذا لقمان می‌گوید «مبادا از حیوانات عقب بمانی که اینها در سحر مشغول دعا و استغفار باشند و تو نباشی».
حضرت مهدی(عج) هم سحر نیمه شعبان به دنیا آمدند و ما اگر بتوانیم احیاء داشته باشیم و خودمان را در قالب شب‌زنده‌داری عرضه کنیم با لحظه ولادت قطب عالم امکان به محضر خداوند متعال همزمان می‌شود و می‌تواند توسل ما را زیباتر کند.

فارس: شما از برگزار کنندگان مراسم احیا در شب نیمه شعبان هستید؛ ازاستقبال مردم و جوانان بگویید؟

آنچه که ما در این چند سال در مجموعه فرهنگی روضه‌الشهداء مشاهده کردیم این است که علی‌رغم تمام تلاش‌های فرهنگی دشمن در زمینه دوری جوانان از فضای معنوی و مذهبی، روز به روز مردم به امور دینی استقبال و عنایت ویژه‌ای دارند به خصوص جوانان با انواع گرایش‌ها، سلیقه‌ها و با ظواهر اسلامی و حتی غیراسلامی به جلسات مناجات و روضه برای ارتباط برقرار کردن با خداوند متعال، عنایت ویژه‌ای دارند.
متأسفانه فضایی که در جلسات مذهبی ایجاد شده و باید اصلاح شود؛ رؤیت حضرت است که کمی تشدید شده است؛ اگر ما نگاه به روایات و دستورات و عملکرد علماء بکنیم می‌بینیم خیلی سفارش به تلاش جهت رؤیت حضرت نکرده‌اند؛ آنچه به ما دستور داده‌اند این است که
اول اینکه حضرت را بشناسیم و معرفت به اهل بیت (ع) پیدا کنیم و در روایت هست که خداوند متعال عبادت و عملی را از کسی مگر به شناخت حق ایشان، قبول نمی‌کند؛ مورد دوم عمل به تکالیف است که در قسمت پیش به آن اشاره کردم؛ مورد سوم انتظار فرج است که فرمودند «فرج خود شما هم در همین انتظار فرج است» و به عنوان افضل‌العباده در روایت معرفی شده است.
امام صادق(ع) فرمودند «هر کس ۴۰ روز بر خواندن دعای عهد مداومت کند، زمانی که حضرت حجت(عج) ظهور کند او هم از قبر بیرون می‌آید و در زمره یاران امام زمان (عج) در کنار و رکاب آن حضرت خواهد بود لذا سعی کنیم عرض ارادت و ادب و عشق‌بازی ما با اهل‌بیت (ع) طبق دستورات خود ایشان باشد.
کسانی بودند که کنار اهل‌بیت (ع) بودند و روزانه چند مرتبه پیغمبر (ص) و امیرالمؤمنین (ع) را می‌دیدند و ابراز ارادت هم می‌کردند ولی در زمانی که لازم بود آنها را یاری کنند این کار را نکردند لذا معیت جسمی با آن بزرگواران داشتند ولی باطن و قلبشان با آنها نبود و معرفت آنها را نداشتند که موجب مشکلات بزرگی هم در تاریخ اسلام شدند اما اگر ارتباط قلبی با ایشان داشته باشیم و به وظایف‌مان عمل کنیم بحث رویت نیز برای ما حل خواهد شد.

*فکر می‌کنید برای پیشبرد این فرهنگ چه اقداماتی باید انجام شود؟

از مسئولان فرهنگی، شهرداری، اوقاف و تمام کسانی که می‌توانند هیئاتی که به این سبک و سیاق عمل می‌کنند و انحرافاتی در برنامه آنها دیده نمی‌شود و طبق دستورات دین و تأیید علما حرکت می‌کنند، خواهش می‌کنیم پر و بال بیشتری دهند تا فضای کار برای فعالیت فرهنگی بیشتر شود و اینگونه جلسات را قوی‌تر، باشکوه‌تر و نظم و سرمایه بیشتری از جهت مادی و معنوی برگزار کنیم؛ عطش آن نیز در بین مردم وجود دارد؛ در ضمن مراسمی نیز طبق روال هر ساله امشب در آستانه مقدسه امامزادگان جعفربن موسی (ع) و حمیده خاتون واقع در فلکه دوم صادقیه، منطقه باغ فیض از ساعت ۲۴ با حضور قاریان بین‌المللی و مداحان اهل بیت (ع) و سخنرانی حجت‌الاسلام سید مهدی حائری‌زاده برگزار می‌شود.
انتهای پیام/م