خبرگزاری فارس: روز «دحوالارض» علاوه بر روز بسط خاک زمین، روز انتشار رحمت الهی بر خلایق و بهانه‌ای برای رجوع و بازگشت مجدد بندگان به درگاه رحمت الهی است. حسین محمدی‌فام در گفت‌وگو با خبرنگار قرآنی فارس با اشاره به اینکه «دحو» به معنای گسترش و پهن شدن است، گفت: «دحوالارض» یعنی گسترده و پهن شدن زمین از زیر خانه کعبه و طبق روایات و اشاراتی که در قرآن وجود دارد؛

خداوند در آغاز خلقت، زمین را به گونه‌ای خلق کرد که دور تا دور آن آب بود و زمین مانند یک جسم کروی که داخل آب باشد نقطه مماسش با سطح آب فضای زیر کعبه بود که در روز دحوالارض ظاهر شد. وی در این باره با اشاره به آیه ۳۰ سوره مبارکه نازعات که می‌فرماید: «وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِکَ دَحَاهَا؛ و پس از آن زمین را با غلتانیدن گسترد» گفت: در رابطه با این آیه روایت شده است که خداوند زمین را از نقطه خاصی که بعدها کعبه بر آن بنا شد منبسط ساخت و پس از آن آسمان را خلق کرد. (تفسیر اثنی‌عشری جلد ۱۴)
۱ در این باره افزود: در آیات سوره مبارکه نازعات از بیست‌و‌هفتمین آیه به بعد، به طور اجمال سیر خلقت و مسئله خلقت آسمان‌ها، زمین، شب و روز مطرح شده و خداوند در آیه ۳۰ ابتدا گسترده شدن زمین و در آیات ۳۱ تا ۳۳ به جاری شدن نهرها، به وجود آمدن مراتع و برافراشته شدن کوه‌ها اشاره می‌کند.
وی مختصات دیگر ذکر شده برای این روز را از مسئله تولد زمین و بررسی یک مسئله مادی و بحث علمی زمین‌شناسی و نحوه خلقت آسمان‌ها و زمین مهم‌تر دانست و در اشاره به این مختصات گفت: برای مثال از امیرالمؤمنین علی (ع) روایت شده است که فرموده‌اند: اولین رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد در ۲۵ ذی‌القعده بود و این نشان‌دهنده این است که روز دحوالارض علاوه بر روز بسط خاک زمین، روز انتشار رحمت الهی بر خلایق است. بنابراین در شریعت مقدس اعمال و آدابی برای تکریم و بزرگداشت این روز الهی در نظر گرفته شده است.
این محقق علوم قرآنی، در اشاره به اعمال و آداب روز دحوالارض با بیان اینکه در روایت وارده از ائمه هدی روزه این روز برابر با روزه ۷۰ سال ذکر شده است، گفت: این روایت می‌افزایند که هر که این روز را روزه بدارد و شب‌اش را به عبادت سر کند؛ اجر عبادت ۱۰۰ سال را برایش خواهند نوشت.
محمدی فام همچنین هدف از پرداختن به تکریم و بزرگداشت این روز را کنکاش علمی و بحث و جدل درباره چگونگی خلقت آسمان و زمین ندانست و در مقام بیان دلیل در این باره گفت: این مسئله در آیات قرآن کریم و روایات ماثوره از ائمه هدی نیز به طور اجمال مطرح شده است و تبیین و روشن شدن داستان خلقت آسمان و زمین، تحقیق و تفحص دقیق علمی و بلکه میان‌رشته‌ای بین علوم دینی و طبیعی را می‌طلبد.
وی در این باره افزود: گمان می‌رود که هدف از پرداختن به این بحث، بهانه‌ای برای رجوع و بازگشت مجدد بندگان به درگاه رحمت الهی باشد.
محمدی فام با اشاره به روایتی از پیامبر مکرم اسلام که می‌فرمایند: «ای مردمان آگاه باشید در ایام روزگار شما زمان‌هایی است که نسیم رحمت الهی به سوی شما می‌وزد، پس آگاه باشید و خود را در معرض آن قرار دهید» گفت: بنابراین این روز نیز یکی از نفحات الهی است که باید خود را در معرض آن قرار دهیم و در روایات می‌خوانیم که اگر کسی این روز را روزه بدارد هر چه در میان آسمان و زمین است برای او استغفار می‌کنند.
وی همچنین شب و روز دحوالارض را مانند شب و روز عرفه و قدر و دیگر مناسبت‌های اسلامی به عنوان ظرفی برای اجتماع عبادی مومنین و پهن شدن سفره مناجات دانست و در این باره افزود: این زمان باید به زمانی برای استغفار تبدیل شود، زیرا در روایت می‌خوانیم که از برای عبادت و اجتماع مردم به ذکر خدا در این روز اجری بسیار است.
محمدی فام در ادامه خوانندگان را برای آشنایی هر چه بیشتر با اعمال، ادعیه و آداب دحوالارض به کتاب‌های «المراقبات» تالیف میرزا جواد ملکی تبریزی و «مفاتیح‌الجنان» تالیف شیخ عباس قمی ارجاع داد.
وی در پاسخ به این شبهه که چگونه است که خداوند متعال برای روزه یک روز اجر روزه ۷۰ سال را مقرر کرده و آیا ارقام اینچنینی دلیل بر کذب اینگونه روایات نیست؟ گفت: علاوه بر بررسی دقیق انجام شده توسط علمای علم حدیث بر صحت اسناد اینگونه روایات می‌توان گفت که این رقم نشان دهنده کثرت و به منظور تشویق بندگان بر عبادت و تسریع انابه آنان ذکر شده است و در نزد عقلا هیچ بعدی ندارد، زیرا خداوند خود را با صفت «واسع‌ کریم» معرفی کرده است.
محمدی فام در این باره افزود: در روایتی می‌خوانیم که راوی درباره ثواب عظیمی که برای یکی از اعمال عبادی ذکر شده بود از حضرت امام سجاد(ع) سوال کرد و آن بزرگوار در پاسخ به او به همین صفت استشهاد فرمود.
وی با بیان اینکه خداوند متعال از صفت کریه بخل منزه است و با پاداش‌های بزرگ بندگان خود را مورد لطف و عنایت قرار می‌دهد، افزود: در شرایط این چنینی ما نیز باید بخل نورزیده و با اعتماد به رحمت واسعه الهی چشم امید به دریافت این مواهب الهی داشته باشیم.
محمدی فام «حبط اعمال» را به عنوان نکته‌ای که نباید فراموش شود و در آیات متعددی از قرآن به آن اشاره شده است مطرح کرد و افزود: پاسخ دیگری که می‌توان به شبهه مطرح شده داد این است که ممکن گناهی ولو به ظاهر کوچک موجب حبط اعمال ما شود و ثواب ۷۰ سال روزه گرفتن با انجام گناهی از بین برود. پس علاوه بر امید به رحمت الهی باید حال خوف را نیز در وجود خود همواره زنده نگه داریم و این هنر را داشته باشیم که با مراقبه و دوری از گناهان ثواب‌های کسب شده خویش را زایل نکنیم.
وی در ادامه این موضوع با اشاره به اینکه علمای اخلاق همواره بر تقدم ترک محارم الهی بر انجام مستحبی تاکید داشته‌اند، گفت: گاهی یک معصیت می‌تواند ثمره یک عمر عبادت و نیکوکاری را از بین ببرد.