یک آیه یک درس/۱ : ایمان به خداوند شرط برآوردن حاجات است
به نقل از خبرگزاری فارس: مطابق آیه ۱۸۶ سوره بقره شرط مهم اجابت دعا، ایمان به قدرت حضرت حق در برآورده شدن حاجات است و پاسخ به درخواست الهی است.
ماه مبارک رمضان، ماه نزول قرآن و به فرموده اهل بیت(ع) بهار آن است. اگر چه تلاوت آیات قرآن و حتی نگاه کردن به صفحات قرآن کریم نیز دارای اجر و پاداش الهی است؛ اما تدبّر در آیات قرآن دستور اکید خود قرآن و سفارش جدی پیامبر اکرم‌ص) و ائمه اطهار(ع) است، تا جایی که فرموده‌اند در تلاوت قرآنی که همراه با تدبر نباشد، خیری نیست.
گروه آیین و اندیشه خبرگزاری فارس در روزهای ماه مبارک رمضان با مطالبی با عنوان «یک آیه، یک درس» به تدبر در یکی از آیات قرآن پرداخته و درس‌هایی را که می‌توان از آن آیه شریفه گرفت، مطرح می‌کند. امید است پس از ماه مبارک، خوانندگان گرامی با ۳۰ آیه قرآن مأنوس و با ترجمه و مفهوم و درس‌های آن آیات آشنا شده باشند.
و اما آیه امروز، آیه ۱۸۶سوره بقره است: «وَ إِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْیَسْتَجِیبُواْ لِی وَ لْیُؤْمِنُواْبِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ»؛ و هنگامی که بندگان من، از تو درباره من سؤال کنند، (بگو) من نزدیکم، دعای دعا کننده را به هنگامی که مرا می‌خواند، پاسخ می‌گویم؛ پس باید دعوت را بپذیرند و به من ایمان بیاورند، تا راه یابند (و به مقصد برسند.) (۱)
در روایت است که رسول گرامی اسلام(ص) در آخرین جمعه ماه شعبان‌المعظم، خطبه‌ای خواندند که به خطبه «شعبانیه» معروف است و در آن، اوصاف ماه مبارک رمضان را برای مردم بیان نمودند، یکی از اوصافی که ایشان برای ماه مبارک رمضان مطرح فرمودند: این عبارت است. «وَ دُعاءُکُمْ فیهِ مُسْتَجابٌ دعای شما در این ماه مستجاب است.» (۲)
خداوند متعال در آیه ۱۸۶ سوره مبارک بقره، بحث دعا و استجابت آن را به زیبایی مطرح فرموده است و به رسول گرامی اسلام (ص) دستور داده است که اگر مردم از من سؤال کردند به آنان بگو من هم نزدیک به آنان هستم و هم دعای آنان را اجابت می‌کنم؛ آری خداوند به ما بندگان نزدیک است. بسیار نزدیک‌تر از آن که فکرش را بکنیم. خودش در آیه ۱۶ سوره مبارکه «ق» با صراحت به ما بیان کرد: که از رگ گردن نیز به ما نزدیک‌تر است.
یار نزدیک‌تر از من به من است / وین تعجب که من از او دورم
در این آیه شریفه پس از تصریح بر نزدیک بودن خدا به بندگان – که مسلما نزدیک جسمی و فیزیکی مطرح نیسیت- بحث اجابت دعای بندگان مطرح شده است. جالب اینجاست که این آیه دقیقا پس از آیات مربوط به ماه مبارک رمضان و در سیاق واحد با آنان می‌باشد. یعنی دقیقا پس از مطرح شدن بحث روزه و نزول قرآن کریم در ماه رمضان خداوند موضوع دعا استجابت آن را مطرح کرده است که این نشان دهنده اهمیت دعا در این ماه مبارک است.
آیه شریفه از قول حضرت حق ـ جل و علا ـ بیان می‌دارد که دعای هر کس که خدا را بخواند، مستجاب می‌شود، البته در انتهای آیه ۲ شرط مهم بیان شده است که نباید از آنها غافل شود.
شرط اول این است: «فلیستجیبوالی» یعنی باید بندگان من هم دعوت مرا اجابت کنند تا من هم دعای آنان را اجابت کنم. یعنی نمی‌شود این رابطه بنده و خدا را، یک طرفه تعریف کرد، به قول شاعر: «چه خوش بی مهربونی هر دو سر بی»
نمی‌شود فقط از خدا درخواست کرد و خود به درخواست‌های الهی پاسخ مثبت نداد! و شرط دوم هم «ایمان» است: «ولیؤ منوابی» یعنی باید این دعا کننده که توقع اجابت دارد، به من ایمان داشته باشد.
اینجا این سؤال مطرح می‌شود که اگر کسی به خدا ایمان نداشته باشد که اصلا به درگاه او نرفته و از او طلب حاجت نمی‌کند! اینجاست که روایات اهل بیت (ع) راه گشای تفسیر قرآن می‌گردد. امام صادق (ع) در شرح این عبارت فرمودند: «یعنی بندگان مطمئن باشند که من بر عطا کردن به آنان و برآوردن حاجات آنان قادر و توانا هستم.»(۳). پس شرط مهم اجابت دعا، ایمان به قدرت حضرت حق در برآورده شدن حاجات است.
پس، از این آیه شریفه درس گرفتیم که اگر با شرایط ذکر شده خداوند متعال را بخوانیم،حضرتش دعای ما را اجابت فرموده و حاجات را برآورده می‌سازد. البته فراموش نکنیم که گاهی برآورده شدن برخی حاجات، به نفع ما نیست و این لطف خداست که برخی دعاهای ما را مستجاب نمی‌کند.
خوب است در این مباه رمضان با دعا و نیایش انس گرفته و ساعاتی از شبانه روز را برای مناجات با حضرت قاضی الحا‌جات اختصاص دهیم. بر سر سفره افطار و قبل از گشودن روزه، دست بر دعا برداریم که فرمودند: «دعای روزه‌دار در هنگام افطار مستجاب می‌شود.» (۴)
پی‌نوشت‌ها:
۱٫ ترجمه قرآن کریم: آیت‌الله مکارم شیرازی
۲٫ وسائل الشیعه: ج ۱۰؛ صفحه ۳۱۳
۳٫ تفسیر شریف لاهیجی، جلد۱، صفحه ۱۷۰
۴٫ بحارالانوار، جلد ۹۰، صفحه ۳۶۰
