آداب و اسرار دعا ۳
وظیفه ما این است که دعا بکنیم و این دعا را با دلی شکسته وذلیل در مقام الهی بخوانیم؛ دیگر اینکه در خواندن دعا دو بال خوف و رجا داشته باشیم؛ ما آگاه به حکمت و اسرار خداوند نمی شویم و نمی دانیم اگر گاهی زود دعایمان مورد اجابت قرار می گیرد و یا دیر به حاجتمان می رسیم به چه دلیل است و تنها وظیفه ما دعا کردن است و بس.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدَانَا لِهَذَا وَمَا کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْلا أَنْ هَدَانَا اللَّهُ. رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَأَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَاجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطَانًا نَصِیرًاثم صلاه وسلام علی سیدنا ونبینا العبد الموید والرسول مسدد والمصعد امجد ابی القاسم محمد(ص) و آله الطیبین الطاهرین المعصومین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین.
در ادامه احادیثی که در شبهای گذشته بیان شده؛ خداوند به حضرت عیسی(ع) می فرمایند:
«یا عیسى، اذلّ لى قلبک و اکثر ذکرى فی الخلوات و اعلم انّ سرورى ان تبصبصالىّ و کن فی ذلک حیّا و لا تکن میّتا / «اى عیسى» قلبت را در برابر من خوار و ذلیل کن و مرا در خلوتها زیاد به یاد بیاور و بدان که خوشحالى من در این است که با بیم و امید به سوى من بیایى، اما مبادا با قلبى مرده چنین کنى، بلکه باید قلبت زنده و با نشاط باشد».
دعا ومناجات یعنی این که خودت را جلو خدا بشکنی, ذلیل بشی و در خلوت بسیار خدا را یاد کنید حدیثی در این باره نیز وجود دارد که قبلا بیان کرده ایم که «شیعَتُنا الذین اِذا خَلَوا ذکروا اللهَ کثیراً / شیعیان ما کسانی هستند که در خلوت و تنهایی خدا را فراوان یاد می کنند»و همچنین تبصبص در واقع همان عملی که در ماه رجب در دعای «یا من ارجوه» انجام می دهیمرا می گویند . (تبصص یعنی تحریک الکلب ذنبه طمعا او خوفا / حرکت دم سگ وقتی که غذا می خواهد یا یک پیغامی می خواهد بدهد یا تمع میکند یا می ترسه) البته خدا نمی خواهد قطعا ما خود را مانند حیوان نشان دهیم اما این حالت خوف و رجا باید وجود داشته باشد و اصلا این دو دست که به سوی آسمان می رود یک دست؛ دست خوف ودیگری دست رجا است و مومن همیشه باید بین خوف رجا باشد.
در دعا باید نشاط داشت یعنی که حواسش جای دیگری نباشد و به دنبال شیطنت نباشد و باید دل پیش خدا باشد. لذا می گویند در هنگام مناجات وضو بگیرید تا نشاط داشته باشیم.
از اسرار دعااین است که نگرش ما نسبت به دعا تغیر پیدا کنید و نگاهمان این نباشد که منظور از دعا کردن این است که کتاب دعا را با ز کنیم یک سری کلمات عربی را که نمی فهمیم ونمی دانیم را بخوانیم وثوابی را ببریم .
«دعاء المؤمن یضاف الى عمله و یثاب علیه فی الآخره کما یثاب على عمله / دعاى مؤمن موجب اضافه شدن اعمال نیک و پاداش بردن در قیامت مىشود، همچنان که به سایر کارهاى حسنهاش ثواب و پاداش مىدهند».
خداوند در قرآن کریم می فرماید: «إِلَیْهِ یَصْعَدُ الْکَلِمُ الطَّیِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ یَرْفَعُهُ / سخنان پاکیزه به سوى او بالا مىرود و عمل صالح، آن را بالا مىبرد
امام صادق(ع) فرمود: «الداعی بلا عمل کالرامی بلا وتر؛ کسی که دعا میکند و به دنبال آن تلاش و عمل نمیکند، مانند آن است که بی چله کمان تیر میاندازد ) شیخ حر عاملى، وسائل الشیعه، ۲۹ جلد، مؤسسه آل البیت علیهمالسلام قم، ۱۴۰۹ ه.ق ، ج ۷، ص ۱۴٫(» کسی که دعا کند بدون عمل مانند کسی است که قصد تیراندازی دارد کمانی ندارد.
این روایت بسیار زیباست و در آن نیز دقت فراوان کنید؛
– «ما من مؤمن دعا اللَّه سبحانه و تعالى دعوه لیس فیها قطیعه رحم و لا اثم الّا اعطاه اللَّه بها احدى خصال ثلاث: امّا ان یعجّل دعوته، و امّا ان یؤخّر له، و امّا ان یدفع عنه من السّوء. مثلها، قالوا: یا رسول، اللَّه اذن نکثر، قال: اللَّه اکثر./ اگر مؤمنى خداوند سبحان را بخواند و از او اختلاف خانوادگى یا کار گناه را طلب نکند، خداوند متعال یکى از سه خصلت زیر را به او عطا خواهد فرمود: – یا در بر آوردن دعایش تعجیل مىکند.- یا بر آوردن را به تأخیر مىاندازد.- و یا یک بدى به میزان آنچه طلب کرده را از او دفع مىنماید.اصحاب گفتند: یا رسول اللَّه پس دعایمان را زیاد کنیم.فرمود: خدا بیشتر اجابت مىکند و در روایت «انس ابن مالک» آمده که حضرت سه مرتبه فرمود: خدا بیشتر اجابت مىکند».
این مهم است که بدانیم که خداوند حضرت مجیب است و حتما جواب ما را می دهد حال اینکه چگونه پاسخ ما را می دهد بر ما معلوم نیست و این اجابت آن چیزی است که خدا می خواهد نه آن چیزی که ما می خواهیم.
و نیز از امیر المؤمنین- علیه السّلام- نقل است که فرمود:
«ربّما اخّرت عن العبد اجابه الدّعاء لیکون اعظم لاجر السّائل و اجزل لعطاء الامل / گاهى اوقات خداوند متعال اجابت دعا را به تأخیر مىاندازد تا هم اجر عظیمترى بدهد و هم عطاى بیشترى ببخشد».
پس اگر اجابت دعایمان به تاخیر افتاد ناراحت نباشیم خداوند اجر بیشتری به ما می دهد.
گاهى اوقات، تأخیر اجابت به خاطر مقام و منزلت رفیع بنده نزد خداوند متعال است، چون شنیدن صداى بندهاش را دوست دارد؛
«انّ العبد لیدعو اللَّه و هو یحبّه فیقول لجبرئیل اقض لعبدی هذا حاجته و اخّرها فانّى احبّ ان لا ازال اسمع صوته و انّ العبد لیدعو اللَّه عزّ و جلّ و هو یبغضه فیقول: یا جبرئیل، اقض لعبدی هذا حاجته و عجّلها فانّى اکره ان اسمع صوته / اگر بندهاى که محبوب خداست دعا کند، ذات اقدس اله به جبرئیل مىگوید حاجت بندهام را بدهید ولى آن را به تأخیر بیندازید، چون من دوست دارم همیشه صدایش را بشنوم. و اگر بنده مغضوب حق دعا کند خداوند متعال به جبرئیل مىگوید: اى جبرئیل! حاجت این بندهام را بده و در دادنش عجله کن، چون من خوش ندارم صدایش را بشنوم».
باید تفسیر این روایات را درست بیان کنیم تا کسی فکر نکند که اگر گاهی حاجتش را زود گرفت براساس این روایت معنی آن این است که خداوند او را دوست ندارد، نه قطعا اینگونه نیست گاهی اوقات خداوند کسانی را که دوست دارد نیز دعایشان را زود مورد اجابت قرار می دهد مانند اهل بیت(ع) و هر دعایی می کردند فوری و بدون درنگ مستجاب می شد و فرموده اند: آیه شریفه «ادعونی استجب لکم نزلت فینا خاصه / مرا بخوانید تا اجابت کنم شما را نازل شده است مخصوص برای ما» یعنی آن کسی که دعا کند و فوری مستجاب می شود فقط حضرات معصومین(ع) هستند.
در نتیجه اگر کسی خیلی زود حاجتش مورد اجابت قرار گرفت به معنی این نیست که حتما آدم خوبی است یا آدم بدی است. ما باید وظیفه مان را به درستی انجام دهیم؛ وظیفه ما دعا کردن است و اینکه بین خوف و رجا باشیم ( رجا این است که انشااله خدا به واسطه اهل بیت(ع) حاجت ما را به زودی مورد اجابت قرار می دهد و خوف از این داشته باشیم که مبادا خدا از صدای ما بدش بیاید).از حاجت مهمتر این است که مبادا خداوند از صدای ما بدش بیاید.
س: آیا در دعا باید پافشاری داشته باشیم یا نه ؟
در پاسخ به این سوال این حدیث را بیا می‌کنیم که حضرت فرمودند:
«رحم اللَّه عبدا طلب من اللَّه شیئا فالحّ علیه / خدا رحمت کند بندهاى را که از خدا چیزى بخواهد و بر آن اصرار بنماید!».
در تعقیبات نماز می گوییم «ا مَنْ لا یُبْرِمُهُ اِلْحاحُ الْمُلِحّینَ / آنکه اصرار اصرارکنندگان او را خسته نمىکند
در جمع بندی مطلب امشب باید بگوییم که وظیفه ما این است که دعا بکنیم و این دعا را با دلی شکسته وذلیل در مقام الهی بخوانیم؛ دیگر اینکه در خواندن دعا دو بال خوف و رجا داشته باشیم؛ رجا هم این است که ما داریم خدا را به اهل بیت(ع) قسم می دهیم پس قطعا خداوند حاجت ما را می دهد و خوف یعنی اگر وقتی خداوند زود حاجت ما را مورد اجابت قرار داد به معنی این باشدکه از صدای ما بدش می آید و می خواهد زودتر ما را از درگاهش بیرون کند. یا اینکه اگر حاجت ما را دیر می دهی به این دلیل است که من در دعا کردن مشکل دارم.
ما آگاه به حکمت و اسرار خداوند نمی شویم و نمی دانیم اگر گاهی زود دعایمان مورد اجابت قرار می گیرد و یا دیر به حاجتمان می رسیم به چه دلیل است و تنها وظیفه ما دعا کردن است و بس.
