شرح دعاهای ماه مبارک رمضان/۲۹

حسین محمدی فام در یادداشت خود که در اختیار خبرگزاری فارس قرار داده است، در شرح دعای بیست و نهمین روز ماه مبارک رمضان می‌نویسد: در قرآن کریم آمده است که «کتب ربکم علی نفسه الرحمه: یعنی پروردگارتان رحمت را بر خود لازم و مقرر کرده است.» (سوره انعام آیه ۱۲)

اما دعای امروز:
«اللهم غشنی بالرحمه وارزقنی فیه التوفیق والعصمه و طهر قلبی من غیاهب‌التهمه یا رحیما بعباده المؤمنین: خدایا! بپوشان در آن با مهر و رحمت و روزی کن مرا در آن توفیق و خودداری و پاک کن دلم را از تیرگی‌ها و گرفتگی‌های تهمت ای مهربان به بندگان با ایمان خود!»

در ابتدای دعای امروز از خداوند می‌خواهیم که ما را غرق رحمت و مهر خویش کند.
یکی از بارزترین صفات الهی، صفت رحمت اوست؛ رحمتی که در قرآن کریم با عناوین گوناگونی توصیف شده است و خدا خود را با آن صفت معرفی کرده است. در بسیاری از آیات قرآن نیز خداوند خود را با صفت ذوالرحمه یعنی صاحب رحمت معرفی می‌فرماید.
خداوند رحمت خود را بر خویش لازم و واجب کرده و آن را حتی بر خشم و غضبش پیشی داده است. در دعای جوشن کبیر می‌خوانیم: «یا من سبقت رحمته غضبه: ای کسی که رحمت او از خشم او پیشی گرفته است.
حال ما از خداوند مسئلت می‌کنیم ما را با این رحمت بپوشاند یعنی سراسر اطراف ما را رحمت فرا گیرد. باید به این مسئله توجه کنیم که رحمت خداوند به دو شعبه رحمانیت و رحیمیت تقسیم می‌شود؛ یعنی رحمت خدا یا با صفت الرحمان و یا با صفت الرحیم جلوه پیدا می‌کند؛ مفسرین قرآن در ذیل آیه شریفه بسم‌ الله ‌الرحمن ‌الرحیم تفاوت این دو را شرح داده‌اند.
علامه طباطبایی (ره) می‌گوید: صفت رحیم دائم‌الرحمه بودن خدا و صفت رحمان کثیر‌الرحمه بودن او را می‌‌رساند و برخی نیز بر این قائلند که صفت رحمان عام است و بر مومن و کافر می‌رسد، ولی صفت رحیم خاص است و تنها شامل حال مومنین می‌شود. «المیزان جلد یکم صفحه ۳۰»
در بخش دیگر ما از خداوند طلب توفیق می‌کنیم. قرآن کریم صریحا از زبان حضرت شعیب (ع) که از پیامبران بزرگ الهی است، توفیق را فقط و فقط از جانب خداوند می‌داند و می‌فرماید «و ما توفیقی الا بالله یعنی توفیق من فقط به [یاری] خداوند است.»
توفیق در معنای لغوی به معنای موفق شدن است. یعنی قرآن کریم رمز موفقیت انسان را در یاری خداوند می‌داند. باید معتقد شویم که بدون یاری و نظر خدای بزرگ موفق شدن در امور ممکن نیست.
امام باقر (ع) فرمود: هیچ نعمتی چون عافیت نیست و هیچ عافیتی چون توفیق داشتن نیست (تحف‌العقول حدیث ۲۸۶)
در حدیثی چنین آمده است که خداوند به رسول خویش حضرت محمد (ص) فرمود: هرگاه دیدی بنده‌ام بسیار به یاد من است، بدان که من این توفیق را به او داده‌ام.
طبق روایات و عقاید اسلامی، توفیق انجام تمام اعمال صالح و کارهای خوب از طرف خداست و ما باید همواره از خداوند این توفیقات الهی را مسئلت کنیم.
در پایان دعا از خدا می‌خواهیم که ما را از تیرگی‌های تهمت نجات دهد.
تهمت زدن، یکی از بدترین گناه‌هاست که در اسلام بسیار مذموم و ناپسند شمرده شده است.
قرآن کریم می‌فرماید: «والذین یوذون المومنین والمومنات به غیر مااکتسبو فقد احتملوا بهتانا و اثما مبینا: و کسانی که مردان و زنان با ایمان را با متهم کردن به اعمالی که انجام نداده‌اند، بیازارند بی‌تردید بهتان و گناه بزرگی برعهده گرفته‌اند. (سوره احزاب آیه ۵۸)
تهمت زدن گناه کبیره و دارای عذاب الهی است، اما قرآن تهمت زدن در باره زنان پاکدامن را به طور ویژه دارای عذاب بزرگ می‌داند و تهمت زننده را مورد لعن در دنیا و آخرت معرفی می‌کند. (سوره نور آیه ۵۸)
البته اسلام سفارش‌هایی هم دارد؛ مبنی بر اینکه انسان از نزدیک شدن به کارهایی که باعث می‌شود به او تهمت بزنند، دوری کند.
امام علی (ع) می‌فرماید: هرکس به جاهای بد رفت و آمد کند، مورد بدگمانی و تهمت واقع می‌شود. (میزان‌الحکمه حدیث ۲۲۶۵)
و همچنین ایشان فرمود: کسی که خود را در معرض تهمت قرار دهد، نباید کسی را که به او گمان بد می‌برد سرزنش کند. (میزان‌الحکمه حدیث ۲۲۶۴)
این مبحث را با روایتی در مذمت گناه بزرگ تهمت به پایان می‌بریم: حضرت امام صادق (ع) فرمود: هرگاه مومن به برادر خود تهمت زند، ایمان در قلب او آب می‌شود، چنانکه نمک در آب حل می‌شود.